De gedoodverfde winnaar is de favoriet. Wie bijvoorbeeld Spanje de gedoodverfde winnaar van het WK voetbal noemt, bedoelt dat het volgens hem vrijwel zeker is dat Spanje wereldkampioen wordt. De gedoodverfde winnaar is afgeleid van een andere uitdrukking, die inmiddels verouderd is: iemand doodverven met iets (een betrekking, een post, een functie [..]

Als we spreken van bijvoorbeeld een kerstmenu om van te watertanden, dan wil dat zeggen dat de gerechten van het menu ons bijzonder smakelijk lijken. Watertanden is een omschrijving van het verschijnsel dat 'het water je in de mond loopt' bij het zien van en/of denken aan lekker eten. Met water wordt het speeksel bedoeld. Als je le [..]

Hou je haaks! (of Houd je haaks!) wordt vaak ten afscheid gezegd. Het betekent ongeveer hetzelfde als 'Het beste!', 'Hou je taai!', 'Hou je goed!', 'Houdoe!' Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) werd er oorspronkelijk waarschijnlijk mee bedoeld: zorg dat je h [..]

Iemand in toom houden betekent 'iemand in bedwang houden' en ook wel 'iemand aan je laten gehoorzamen'. Het kan ook gebruikt worden met betrekking tot gevoelens of gevoelsuitbarstingen: als je je gevoelens in toom houdt, houd je ze in bedwang. Het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) schrijft hierover: [..]

Wie in het verdomhoekje zit, krijgt veel kritiek; hij of zij kan geen goed doen, alles wordt verkeerd uitgelegd. Ook dingen kunnen in het verdomhoekje zitten, waarmee bijvoorbeeld kan worden bedoeld dat ze niet meer populair zijn (buiten spelen zit in het verdomhoekje), of worden wegbezuinigd (historische taalkunde in het verdomhoekje), of te weini [..]

Als van iemand gezegd wordt dat hij of zij 'van wanten weet', dan wordt daarmee bedoeld dat iemand meteen aan de slag gaat als er iets moet gebeuren en alles ook goed uitvoert. Helaas is de oorsprong van deze zegswijze niet duidelijk. Het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) vermeldt: "Er bestond ook een uitgebreidere [..]

De ware jakob is iemands ideale geliefde. Dit gezegde is terug te voeren op de Bijbel, al is de precieze herkomst niet duidelijk. Veel spreekwoordenboeken geven als oudere variant van de ware jakob het gezegde de ware (of rechte) jozef. F.A. Stoett vermeldt in Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden zelfs alleen de war [..]

Als iets een wassen neus is, stelt het niet veel voor. Het wordt vaak gebruikt met de bijbetekenis 'er werd gedaan alsof het heel wat was, maar het bleek niets voor te stellen'. Het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) vermeldt bij een wassen neus: "Vroeger gebruikten toneelspelers wassen neuzen, die zij naar believen [..]

Een buitenbeentje is iemand die in zijn uiterlijk, gedrag of denkbeelden afwijkt van zijn omgeving. Vroeger betekende het 'bastaard, onecht kind'. Het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) verwijst bij buitenbeentje naar buitenbeens: "buiten de beenen (...); te weten als bepaling bij werkwoorden van beweging: met buitenwaarts ov [..]

Zijn gram halen betekent volgens Van Dale (2005) 'zijn wraaklust bevredigen, zijn woede koelen'. Van Dale vermeldt ook nog de variant zijn grande halen, maar deze zegswijze komt veel vaker voor met gram. Volgens het Groot Uitdrukkingenwoordenboek van Van Dale (2006) is de uitdrukking waarschijnlijk een verbastering van zijn granje/ [..]